“Thuốc tiên” kỷ tử

Kỷ tử đã được sử dụng và lưu truyền ở các nước châu Á khoảng 2.500 năm như một loại thuốc thảo dược và thực phẩm quan trọng. Trong những năm gần đây kỷ tử và nước trái cây kỷ tử đã trở nên phổ biến ở Mỹ với vai trò mang lại lợi ích cho sức khỏe.

Kỷ tử - vị thuốc dân gian

Truyền thuyết kể lại rằng, ngày xưa ở Ninh Hạ - Trung Quốc có một cô gái tên là Cẩu Hồng Quả. Cha cô không may mất sớm, vì quá thương nhớ chồng, mẹ cô khóc nhiều đến nỗi cả hai con mắt không còn nhìn thấy gì cả. Để chữa bệnh cho mẹ, Cẩu Hồng Quả đã không quản gian lao, ngày đêm trèo đèo lội suối lên tận Nam Sơn hái thuốc. Cảm động trước tấm lòng hiếu thảo của cô, tiên ông Bạch Hồ Tử đã hiện ra và chỉ dẫn Cẩu Hồng Quả thu hái kỷ tử về làm thuốc cho mẹ uống. Quả nhiên, sau một thời gian dùng thuốc, mắt mẹ cô ngày càng sáng ra và khỏi hẳn. Vì thế, dân trong vùng gọi loại thảo dược này là “Minh mục tử” và coi đó là thứ “Linh đan diệu dược” chuyên chữa bệnh về mắt.

 

Kỷ tử có tên khoa học là Lycium barbarum L.. Thời cổ đại, nó còn được gọi bằng các tên như Thiên tinh (tinh của trời), Địa tiên (tiên của đất), Khước lão (đẩy lui tuổi già)…, điều đó cho thấy giá trị đặc biệt của vị thuốc này.

Ở Việt Nam thường sử dụng quả kỷ tử chín được phơi khô, là một vị thuốc đông y. Ngoài ra còn rất thân thuộc trong ẩm thực, làm tăng hương vị và màu sắc cho các món ăn bổ dưỡng.

Theo y học cổ truyền, kỷ tử nhuận và bổ, lại có khả năng giải nhiệt nên là vị thuốc trọng yếu để bổ thận nhuận phế, sinh dịch mới và ích khí, chuyên chữa chứng can thận âm hư mà sinh nhiệt bên trong; là vị thuốc bổ tinh, sáng mắt, được coi là thượng phẩm đối với người già vốn phần âm đã hư hao bảy, tám phần.

Theo các nhà nghiên cứu khoa học hiện đại, kỷ tử còn cung cấp các chất chống oxy hóa vitamin C và E, các hoạt động chống oxy hóa mạnh giúp giảm lượng đường trong máu, tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ mắt, gan, hệ thần kinh và ức chế sự tăng trưởng của tế bào khối u. Paul Gross tác giả của cuốn sách “superfruits” đã cho biết kỷ tử chứa một loạt các chất dinh dưỡng như vitamin A, C và B12, cũng như các khoáng chất đồng, magiê, selen, kẽm và kali.

“Linh đan diệu dược”

Chất chống oxy hóa: Brent Agin và Shereen Jegtvig tác giả cuốn sách “Superfoods for Dummies” viết: Kỷ tử chứa hàm lượng cao các vitamin chống oxy hóa, giúp bảo vệ các tế bào của cơ thể khỏi viêm nhiễm và thiệt hại. Vì các tính chất tích cực của chất chống oxy hóa nên nó có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư. Các tác giả còn lưu ý rằng kỷ tử có thể giúp bảo vệ tim nhờ sự có mặt của các chất dinh dưỡng làm giảm cholesterol beta-sitosterol và betaine, làm giảm mức độ homocysteine liên quan với bệnh tim.

Tốt cho mắt: Tác giả Agin và Jegtvig lưu ý rằng sự hiện diện của zeaxanthin và beta carotene trong kỷ tử có thể giúp bảo vệ chống lại sự thoái hóa điểm vàng, một bệnh về mắt khi về già. Cả các chất dinh dưỡng được gọi là carotenoid, thúc đẩy sức khỏe của mắt và thị lực bình thường, và zeaxanthin đặc biệt bảo vệ võng mạc.

Vô sinh nam: Kỷ tử được coi là một phương thuốc điều trị vô sinh nam ở Trung Quốc. Các nhà khoa học của Đại học Vũ Hán ở Trung Quốc đã thử nghiệm và nghiên cứu thành công việc tăng khối lượng tinh trùng khi sử dụng kỷ tử trên chuột. Kết quả này được công bố trên số tháng 7 năm 2006 của tạp chí “Khoa học Đời sống”

Giảm ung thư tuyến tiền liệt: Ung thư tuyến tiền liệt cũng có thể lây lan sang các khu vực khác của cơ thể gây ra tình trạng nguy hiểm cho người bệnh. Các thí nghiệm đã cho thấy việc sử dụng kỷ tử giúp ngăn chặn tiến trình ung thư tuyến tiền liệt thông qua việc gia tăng sự chết tế bào theo lập trình (apoptosis).

Giảm nguy cơ bệnh Alzheimer: Bệnh Alzheimer là một dạng sa sút trí tuệ, mất khả năng về trí lực và giao tiếp xã hội. Bệnh do homocysteine gây ra. Các nhà khoa học Đại học Hồng Kông, cho thấy carbohydrate trong kỷ tử có thể giúp bảo vệ tế bào thần kinh và chức năng của não chống lại thiệt hại homocysteine gây ra. Nghiên cứu này được công bố năm 2010 trong “Tạp chí bệnh Alzheimer.”

Bảo vệ da khỏi tia cực tím: Nước quả kỷ tử đã được thử nghiệm để bảo vệ làn da của những con chuột không có lông. Sau khi được tiếp xúc với mô phỏng tia UV, những con chuột uống nước kỷ tử bị cháy nắng ít hơn những con chuột không được uống nước quả kỷ tử. Vì vậy, các nhà nghiên cứu cho rằng kỷ tử nước trái cây có thể giúp bảo vệ con người khỏi tác hại của ánh mặt trời.

Cổ nhân thường dùng trà kỷ tử để bồi bổ cơ thể và phòng chống tích cực các chứng bệnh như suy nhược toàn thân sau khi bị bệnh nặng, đầu choáng mắt hoa, giảm thị lực do nhiều nguyên nhân, lưng đau, gối mỏi, suy nhược năng lực tình dục, di mộng tinh, xuất tinh sớm, muộn con… Chỉ cần mỗi ngày lấy 15g kỷ tử hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 15 – 20 phút là ta đã có được một thứ nước màu đỏ đẹp, thơm ngon, vừa có tác dụng giải khát thay trà trong ngày lại vừa có nhiều công năng cho sức khoẻ.

'Đối phó' với tiểu đường bằng bài thuốc đơn giản từ khoai lang trắng

Đối với bệnh nhân tiểu đường, thực phẩm tinh bột được coi như “kẻ thù” số một. Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu khoa học mới đây thì khoai lang trắng – một loại thực phẩm thuộc nhóm tinh bột lại chứa chất có thể kiểm soát tốt lượng đường máu và cholesterol trong bệnh tiểu đường tuýp 2 .

Người già là đối tượng dễ mắc bệnh đái tháo đường nên sử dụng bài thuốc đơn giản để đề phòng. Ảnh minh họa.

Chất này đã được Nhật Bản điều chế thành dược phẩm bổ sung dành cho bệnh nhân tiểu đường. Về “vị thuốc” này, lương y Nguyễn Công Đức, nguyên giảng viên Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh cũng đã nghiên cứu và áp dụng thành công trên nhiều bệnh nhân.

Hiệu quả bất ngờ từ “khắc tinh” của tiểu đường

Lương y Nguyễn Công Đức hiện đang công tác tại Phòng khám 280 E5(đường Lương Định Của, P. An Phú, Q.2, TP.HCM). Từng là giảng viên Khoa Y học cổ truyền Đại học Y dược TP.HCM, với hơn 40 năm hoạt động trong lĩnh vực Đông y, ông đã tích lũy được rất nhiều phương thuốc hay. Lương y Đức cho biết, ông rất coi trọng các thảo dược dân gian, vừa an toàn vừa tiết kiệm chi phí cho người bệnh. Đối với căn bệnh tiểu đường, lương y Đức cũng chủ yếu sử dụng các vị thuốc đơn giản này. “Việc điều trị tiểu đường vẫn đang là vấn đề nan giải đối với giới y học. Phần lớn bệnh nhân được chẩn đoán muộn khi đã có biến chứng, khiến cho việc điều trị càng khó khăn và chi phí tăng cao. Tuy nhiên, có rất nhiều  thảo dược thiên nhiên chứa thành phần có thể kiểm soát lượng đường trong máu, giúp bệnh nhân tiểu đường “đối phó” với các biến chứng nguy hiểm của căn bệnh nan y này. Khoai lang trắng là một “vị thuốc” như vậy”, lương y Đức cho biết.

Khoai lang là một loại cây trồng khá quen thuộc với người dân Việt Nam. Người ta thường sử dụng phần củ và lá. Lá khoai lang là loại rau dân dã vừa ngon, vừa mát và bổ. Củ và rau khoai lang là vị thuốc phòng chữa bệnh đã được dùng từ lâu trong dân gian để điều trị nhiều bệnh như béo phì, thiếu sữa… và đặc biệt là chữa táo bón rất hiệu quả. Khoai lang có nhiều loại: vàng đỏ, vàng nghệ, tím… nhưng có tác dụng với bệnh nhân tiểu đường chỉ có khoai lang trắng. Lương y Đức cho biết sử dụng vỏ khoai lang trắng có thể kiểm soát được lượng đường trong máu. Mỗi lần chỉ cần dùng khoảng 50gram vỏ tươi nấu nước rồi uống hàng ngày. Sở dĩ bài thuốc đơn giản này mang lại hiệu quả bởi trong vỏ khoai lang trắng chứa chất Caiapo. Chất này giúp cơ thể tăng insulin - chất do tuyến tụy tiết ra giúp kiểm soát lượng đường trong máu ở mức an toàn mà bệnh nhân tiểu đường luôn thiếu.

Về tác dụng của khoai lang trắng đối với việc điều trị tiểu đường, một số nghiên cứu khoa học trên thế giới cũng đã ghi nhận. Trong đó, tiêu biểu nhất là nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Đại học Vienna(Áo). Cụ thể trong thử nghiệm lâm sàng, bác sĩ Bernhard Ludvik và nhóm cộng sự đã chọn 61 bệnh nhân nam mắc bệnh tiểu đường loại 2 có độ tuổi trung bình là 58. Họ chia bệnh nhân ra làm hai nhóm: nhóm 1 gồm 30 người dùng 4 gram/ngày chất Caiapo được chiết xuất từ khoai lang trăng. Nhóm 2 gồm 31 người dùng thuốc giả cũng 4 gram mỗi ngày. Tất cả bệnh nhân đều được uống trước mỗi bữa ăn sáng và kéo dài trong 3 tháng. Đến cuối giai đoạn thử nghiệm, lượng đường máu ở nhóm 1 giảm nhanh chóng, từ 143,7 xuống 128,5 milligram/decilit, trong khi không có sự thay đổi nào ở nhóm 2 (248,7 mg/dl). Ngoài ra, lượng cholesterol ở nhóm 1 là 214,6 mg/dl, thấp hơn hẳn so với nhóm 2 . Kết quả trên xác nhận Caiapo là chất có thể kiểm soát một cách hữu hiệu bệnh tiểu đường loại 2. Không một phản ứng phụ nào được ghi nhận ở những bệnh nhân được điều trị bằng chất này. Tại Nhật Bản, Caiapo được chiết xuất từ khoai lang trắng đã được điều chế thành dược phẩm bổ sung để phòng ngừa và điều trị bệnh tiểu đường từ lâu.

Lương y Nguyễn Công Đức chia sẻ về các bài thuốc dân gian trị tiểu đường.

Các bài thuốc dân gian hiệu quả

Vừa chữa được bệnh vừa bổ dưỡng Một nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học Đại học Nông nghiệp và Khoa học đời sống thuộc Viện Đại học North Carolina cũng xác nhận, khoai lang trắng là loại thực phẩm có chỉ số GI thấp, rất tốt cho bệnh nhân tiểu đường. Các chuyên gia cũng khuyên người dân nên chăm chỉ ăn khoai lang bởi đây là loại thực phẩm rất tốt cho sức khỏe nhờ có nhiều chất xơ , nhiều vitamin như vitamin A dưới dạng beta-caroten, glutathione, vitamin C, B6, kali, sắt… Nhờ vậy, nó có khả năng mạnh trong việc chống oxy hóa, ngăn ngừa bệnh, làm tăng khả năng miễn dịch và chống lại các tế bào bị bệnh.

Lương y Nguyễn Công Đức cho biết, hiện nay trình độ khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, chất lượng cuộc sống của con người cũng được nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những tiến bộ đó cũng tiềm ẩn không ít loại bệnh lý. Trong đó, đái tháo đường (ĐTĐ) đang trở thành vấn đề lớn đối với giới y khoa và cộng đồng. Hiện trên thế giới có khoảng 190 triệu người mắc bệnh ĐTĐ và con số này còn tiếp tục tăng cao. Ước tính đến năm 2025 sẽ lên tới khoảng 330 triệu người . Tỷ lệ bệnh tăng lên ở các nước phát triển là 42% còn ở các nước đang phát triển sẽ là 170%. Vì vậy, để có thể điều trị kịp thời, người bệnh cần chú ý một số triệu chứng thường gặp của bệnh đái tháo đường như: uống nhiều, tiểu nhiều, luôn có cảm giác đói, người mệt mỏi, mắt mờ, giảm cân… Tuy nhiên, để chẩn đoán chính xác bệnh cần dựa vào những xét nghiệm đường huyết lúc đói hoặc sau khi ăn khoảng 2 giờ. Cụ thể, định lượng huyết tương chứng tỏ đã mắc bệnh như sau: đường máu lúc đói ≥ 126mg/dl , thử ít nhất 2 lần liên tiếp, đường máu sau ăn loại thức ăn bất kỳ ≥ 200mg/dl .

Từ thực trạng trên, lương y Đức rất quan tâm và trăn trở với chứng bệnh “thời đại” này. Ngoài bài thuốc đơn giản từ khoang lang trắng, ông còn sưu tầm rất nhiều bài thuốc dân gian đơn giản mà hiệu quả để điều trị tiểu đường. Ông cho biết: “Bệnh tiểu đường có thể dùng thuốc và insulin để điều trị. Tuy nhiên, đã có nhiều trường hợp bệnh nhân dùng thảo dược và mang lại kết quả khả quan. Trong kho tàng các cây thuốc Nam, có rất nhiều vị có thể giúp người bệnh tiểu đường hạ lượng đường trong máu, hạn chế các biến chứng”. Theo lương y Đức, bệnh nhân có thể tham khảo một số bài thuốc dân gian đơn giản sau đây:

- Lô hội : Dùng 200gr lô hội tươi, rửa sạch, gọt vỏ, bỏ gai, giã nát. Thêm 200ml nước chín ép lấy nước cốt uống trong ngày hoặc xay bằng máy xay sinh tố để tủ lạnh uống cả ngày.

- Cây đậu bắp : Mỗi ngày dùng 500gr trái đậu bắp tươi hoặc 100gr cây khô, thái nhỏ nấu với 2 lít nước còn lại 1 lít. Uống cả ngày.

- Hạt trái trâm: Dùng trái trâm chín bóc bỏ vỏ, phơi khô, giã nát. Mỗi ngày dùng 100g. Nấu nước uống cả ngày.

- Bào ngư: Mỗi ngày dùng 200gr. Nấu nước uống cả ngày.

- Hoa đậu ván trắng 30gr + mộc nhĩ đen 30gr: Cả 2 vị phơi khô giòn . Tán bột mịn, trộn đều. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 10gr với nước chín.

- Dây khổ qua + ô rô + lô hội: Dùng dược liệu khô mỗi vị 20gr. Nấu nước uống cả ngày.

- Hạt me: Dùng 1kg hạt me chín bỏ vào chảo gang đổ ngập nước đun cho chín, tiếp tục đun cho cạn nước, tiếp tục sao cho khô, vàng thơm. Để nguội, tán bột mịn. Mỗi lần uống 10gr với nước chín. Ngày 3 lần, trước khi ăn.

- Táo đỏ 7 quả + kén tằm 7 con: Nấu nhừ với 1 lít nước sôi. Để nguội uống cả ngày.

- Cọng rau muống 60gr + râu ngô 30g: Rửa sạch nấu nước uống.

Lương y Đức cho biết, nếu chịu khó một chút thì chúng ta rất dễ phòng được loại bệnh nguy hiểm này. Ông lấy ví dụ: “Mỗi ngày dùng 50g lá dứa phơi khô đun sôi với 1 lít nước. Uống cả ngày giúp ổn định đường huyết, phòng ngừa bệnh tiểu đường rất tốt”. Lương y Nguyễn Công Đức đặc biệt nhấn mạnh thêm, những ai có chế độ ăn hàng ngày tiêu thụ nhiều chất magiê thì có thể tránh được nguy cơ mắc bệnh tiểu đường túyp 2. Về điều này, các nhà khoa học thuộc Trường Y Khoa Harvard Hoa Kỳ đã có một nghiên cứu trên 85.000 nữ và hơn 42.000 nam trong vòng 18 năm. Kết quả cho thấy, những người thường ăn nhiều ngũ cốc, các loại hạt như đậu phộng, đậu đũa, hạt điều và rau quả sẫm màu vốn chứa nhiều magiê giảm đáng kể nguy cơ bị đái tháo đường túyp 2 so với những người khác. Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng lưu ý chỉ nên dùng magiê có trong thức ăn vì tác dụng kháng bệnh của chúng cao hơn.